Wat vooraf ging
In Nederland wordt al tientallen jaren onderhoud aan sprinklerinstallaties uitgevoerd. Schijnbaar plotseling moeten de bouten van bijvoorbeeld het deksel van de alarmklep met een “moment” aangedraaid te worden. Hoe zit dat ?
Boutverbinding
Met een boutverbinding zetten we twee constructiedelen aan elkaar vast.
Voorspanning
De bout wordt met een sleutel vastgezet/ vastgedraaid. De kracht moet voldoende hoog zijn om de bout iets uit te rekken. De bout gedraagt zich dan als een veer. De kracht noemt men de voorspanning.
– Zet men onvoldoende kracht dan is de constructie niet vast of niet dicht.
– Zet men teveel kracht dan breekt de bout en/of beschadigd de pakking.
Moment
Het aandraaimoment of aanhaalmoment – is het moment (kracht x arm) waarmee je de bout moet aandraaien om een voorspanning te krijgen.
Dit aandraaimoment wordt weergegeven in Newtonmeter (Nm). Stel dat je met een kracht (F) van 10 kg op het uiteinde van 1 meter lange (d) steeksleutel duwt, dan creëer je een moment (M) van 100 Nm (10kg = ongeveer 100 N). Maar aangezien dit in de praktijk niet mogelijk is gebruik je een momentsleutel om de bout gecontroleerd vast te draaien. Is de ingestelde waarde bereikt, dan hoor of voel je een klik.
Welk moment ?
Het dringend advies hierin is om de de voorschriften van de producent van de componenten te volgen. Er zijn namelijk meerdere parameter waarmee rekening gehouden moet worden, bijvoorbeeld; klasse van de bout, type pakking, sterkte van de constructiematerialen, inwendige drukken etc. Helaas zijn niet alle producenten daar voldoende duidelijk in. Zie andere blog.
Momentsleutel
Een momentsleutel is een speciale sleutel waarmee je in kunt stellen hoe “vast” je de bout (of moer) aan wilt draaien. Je kunt hiervoor het koppel of aandraaimoment instellen, dit wordt weergegeven in newtonmeter (Nm).
Gebruikstips
- Voordat je een bout of moer vastzet is het heel belangrijk dat je controleert of de schroefdraad niet beschadigd of vuil is.
- Blinde gaten moeten schoon zijn en er mag geen laagje olie of koelvloeistof in staan.
- Alleen gebruiken voor vastdraaien.
- Gebruik een momentsleutel in het werkingsgebied 20% – 80 %.
- Werk met twee handen. Met de ene houd je de dop of ring op de plek, met de andere draai je de bout vast.
- Draai de momentsleutel altijd rustig naar de click toe. Maximaal één klik.
- Kliksleutels worden onbetrouwbaar als je regelmatig over de ingestelde waarde gaat.
- Als de sleutel valt dan moet de sleutel gekalibreerd worden.
- Na gebruik de momentsleutel terugdraaien naar de laagste stand (Nm).
- Na gebruik de sleutel beschermen tegen beschadigingen en vocht.
Wat ik hier wel in mis is het gebruik van vet, of het juist niet gebruiken hiervan. Ik was altijd enorm voorstander van vet, maar wist niet dat hiermee het aandraaimoment anders werd.
Bij regelmatig gebruik van bouten is doorgaans geen vet nodig. Goed schoonhouden is dan voldoende.
Dat is niet het enige….
Locatie is ook van belang en het type vet dat men gebruikt.
In een omgeving zoals Botlek, Europoort, havens etc. is het absoluut raadzaam om een keramisch smeermiddel te gebruiken om corrosie te weren en gangbaarheid te behouden.
De ervaring heeft mij persoonlijk wel geleerd dat uitgangspunten vanuit de fabrikant bij lange na niet altijd accuraat zijn. Hierbij is het grootste probleem dat de pakkingen verdrukt worden of zelfs falen na verloop van tijd. Nog een bijkomstig nadeel, met de TB80 in het achterhoofd dienen componenten jaarlijks open gemaakt te worden, veel pakkingen zijn hier niet tegen bestand.
Deze scheuren, verkleven, vervormen etc.
Dan zijn er nog een scala aan componenten die helemaal geen waardes vermelden in de technische datasheets maar alleen aangeven dat de bouten/moeren middels een bepaald patroon aangedraaid dienen te worden.
Mijn persoonlijke mening na 15 jaar ervaring in de service is dat we doorslaan in dit soort regelgeving. We onderhouden sprinklerinstallatie met een precisie voor motoren revisies.
Een ervaren monteur kent zijn materialen en weten heel goed wat juist is. Helaas word er steeds minder waarde gehecht aan ervaring en krijg je alles voorgekauwd aangeleverd waar je je aan moet houden. Of het nu klopt of niet.
Welkom in de wereld van “indekken”
Ik sluit mij helemaal aan bij deze opmerking.